Rozpatrując tytułowe pytanie podzieliłem gramofon na cztery główne elementy: obudowę, napęd, ramię oraz wkładkę. W poprzedniej części cyklu https://voiceshop.pl/pl/n/352 przyjrzałem się bliżej pierwszym dwóm, teraz przyszła pora na pozostałe, czyli ramię i wkładkę. Większość spośród nas od razu skupia swoją uwagę na ramieniu i wkładce, bowiem to one są niejako "z urzędu" kojarzone z wpływem jaki wywierają na brzmienie gramofonu. I w zasadzie to właściwe podejście, przecież to właśnie wkładka generuje dźwięk a ramię dba o to by prawidłowo śledziła rowek płyty. Jako pierwszej z tej pary przyjrzyjmy się wkładce gramofonowej. Wiadomo, że to ona odpowiada za przetworzenie zapisanego na płycie materiału w sygnał elektryczny. Czyli w tym przypadku mamy do czynienia z elementem mającym bezpośredni wpływ na modelowanie brzmienia. Wystarczy sobie przypomnieć mnogość konstrukcji różniących się poziomem sygnału wyjściowego, kształtem igły, czy sztywnością zawieszenia. W takim razie dlaczego od razu nie założyłem, że to właśnie ona jest najważniejszym elementem spośród wszystkich części gramofonu ? Uważni czytelnicy zwrócą zapewne uwagę na fragment teksu, w którym sygnalizuję rolę jaką spełnia ramię, czyli zapewnienie wkładce, a dokładnie igle prawidłowego śledzenia rowka. Bez tego nawet najlepsza wkładka, wyposażona w najdoskonalszą igłę nie będzie w stanie zapewnić właściwych parametrów odczytu. Za enigmatycznie brzmiącym terminem "prawidłowe śledzenie rowka" kryje się kilka parametrów, które muszą zostać zachowane by móc spełnić założone normy. Znamy je jako siła nacisku, kompensacja siły dośrodkowej (antyskating), kąt prowadzenia oraz kąt natarcia (SRA). Wszystkie one są związane z odpowiednim zamocowaniem wkładki na ramieniu, oraz ustawieniem właściwych dla niej wartości siły nacisku i antyskatingu. Każdą z tych czynności wykonujemy na ramieniu, które w bardzo dużym uproszczeniu stanowi formę interfejsu pomiędzy wkładką a obudową gramofonu. Wymienione powyżej parametry, to nie wszystko co jest istotne przy łączeniu wkładki z ramieniem. Wiemy, że wkładka gramofonowa generuje dźwięk poprzez ruch igły w rowku płyty. Ruch igły to w rzeczywistości drgania, które w pewnym zakresie przedostają się do korpusu wkładki i stamtąd do ramienia. Zjawisko znane pod nazwą rezonansu układu wkładka-ramię wpływa na warunki pracy igły i odgrywa zasadniczą rolę w kształtowaniu brzmienia. Tu dochodzimy do miejsca, w którym ramię przejmuje niejako pałeczkę w kreowaniu brzmienia. Z jednej strony zapewnia wkładce optymalne warunki pracy, z drugiej stanowi barierę dla zakłóceń mogących przedostać się do niej z obudowy.

Pora na podsumowanie, w którym niestety nie będzie jednoznacznego zwycięzcy w kategorii "najważniejszy element gramofonu". Nie będzie, bowiem nie da się w jednoznaczny sposób określić, który spośród czterech omawianych podzespołów ma największy wpływ na brzmienie całego gramofonu. Dwa pierwsze, czyli obudowa i mechanizm, omówione w poprzedniej części cyklu, stanowią bazę dla poprawnej pracy pozostałych, czyli ramienia z zamontowaną na nim wkładką. Pamiętajmy, że w gramofonie najistotniejsze jest właściwe zrównoważenie wszystkich jego podzespołów. Można oczywiście wyróżnić spośród nich cichego faworyta, którym bez wątpienia dla większości czytelników jest wkładka gramofonowa, lecz należy pamiętać, że może ona wprowadzić na tyle dużą poprawę dźwięku, na ile pozwoli jej najsłabsze ogniwo w całym układzie.